عدم وجود اسپرم در آزمایش منی (حداقل دو نمونه) را آزواسپر میگویند. آزواسپر میتواند در اثر عدم تولید اسپرم در داخل بیضه و یا در اثر انسداد مجاری انتقال اسپرم ایجاد میشود، هر کدام از موارد ذکر شده میتوانند ناشی از علل ژنتیکی ، عفونی، صدمات پزشکی، معاینه بالینی، آزمایشات خونی جهت بررسی های هورمونی و بررسی های ژنتیکی همگی در تشخیص آزواسپرمی کمک کننده باشد. هیچ کدام از روشهای فوق به تنهایی و یا به اتفاق به طور قطعی قادر به پیشگویی وجود یا عدم وجود اسپرم در داخل بیضه نمی باشند، تنها روش قطعی ارزیابی وجود یا عدم وجود اسپرم در داخل بیضه تکه برداری از آن میباشد  که اصطلاحا بیوپسی گفته میشود. در واقع در سالهای اخیر با ابداع روش میکروانجکشن که با تعداد انگشت شمار اسپرم هم قابل انجام خواهد بو، بیوپسی بیضه و ارزیابی آزمایشگاهی و آسیب شناسی آن اهمیت مضاعفی پیدا کرده است.

با در نظر گرفتن فاکتورهای مختلف و با تشخیص پزشکی متخصص این عمل میتواند به وسیله سوزن مخصوص (PESA) و یا عمل جراحی (TESE) انجام پذیرد. اسپرم به دست آمده می تواند متعاقبا جهت عمل میکرواینجکشن (ICSI) استفاده شود.

PESA یا کشیدن اسپرم با سوزن

وقتی که پزشک متخصص تشخیص دهد که بیمار کاندید PESA است، توصیه میکند شب قبل از مراجعه موهای زهار (ناحیه تناسلی) را بتراشد و صبح ناشتا به اتفاق یک نفر همراه به مرکز جراحی مراجعه نماید. پس از آماده شدن در بخش اتاق عمل منتقل میشود. در اتاق عمل تحت شرایط استریل و با بی حسی موضعی، عمل جراحی شروع میشود. عمل کشیدن اسپرم از اپیدیدیم با سرنگ و سوزن انسولین که به ماده مخصوص (محیط کشت) آغشته است ، انجام می پذیرد. نمونه با سرنگ تحویل آزمایشگاه میشود که طی چند دقیقه حضور یا عدم حضور اسپرم در نمونه مشخص میگردد.

در صورت مثبت بودن نمونه سوزنی (PESA) بیمار کاندید میکروانجکشن خواهد شد. در صورت منفی بودن آن بایستی عمل جراحی بیوپسی بیضه انجام شود. اگر تنها عمل کشیدن سوزنی انجام شود، بدون اینکه نیاز به مراقبت یا داروی خاصی باشد، بیمار مرخص میشود.

بیوپسی بیضه TESE

بیوپسی بیضه نیز به صورت سرپایی انجام میشود و معمولا بیمار حداکثر طی ۲ ساعت بعد از عمل از مرکز درمانی مرخص میگردد. شب قبل از عمل بیمار باید ناحیه عمل به ویژه کیسه بیضه، دور آلت تناسلی تا کشاله ران را کاملا تراشیده و تمیز نماید. صبح روز عمل بیمار ناشتا به اتفاق یک همراه به مرکز درمانی مراجعه مینماید. اگر بیمار به دلیل بیماری خاص دارو مصرف میکند، صبح روز جراحی میتواند با کمی آب داروی خود را مصرف نماید.بیوپسی بیضه در اتاق عمل جراحی و تحت شرایط استریل و غالبا با بی حسی موضعی انجام میشود، ولی اگر چند بار جراحی شده باشد عمل بی حسی در محل بند بیضه ( طناب منوی) در محلی که از شکم خارج میشود و با تزریق مقدار مناسب داروی بیحسی صورت میپذیرد . محل برش جراحی قالبا ۱ تا ۲ سانتی متر می باشد نیز بی حس میشود. با برش پوست کیسه بیضه و لایه های زیرین آن، رویت میشود و با شکاف کوچک روی خود بیضه به اندازه چند دانه کوچک برنج از بافت بیضه برداشت می شود. نمونه برداشت شده در ظرف مخصوص حاوی محیط کشت قرار گرفته و تحویل آزمایشگاه میشود. در آزمایشگاه این بافت به کمک سوزن های ظریف مخصوص از هم جدا شده و سپس در زیر میکروسکوپ قرار میگیرد و وجود یا عدم وجود اسپرم در آن ارزیابی میشود.

در صورت وجود اسپرم بیمار به اتفاق همسر کاندید میکروانجکشن می شوند در صورت منفی بودن آن بایستی عمل بیوپسی از نقاط دیگر همان بیضه و نیز بیضه مقابل و یا بیوپسی با کمک میکروسکوپ انجام شود.

تنها با بیوپسی متعدد و در طرفه یا بیوپسی میکروسکوپی میتوان عدم وجود اسپرم در داخل بیضه را اعلام کرد. نمونه ها بعد از ارزیابی آزمایشگاهی در ظرف دیگری حاوی محیط کشت دیگر قرار گرفته و به پاتولوژی ارسال میگردد. لایه های برش داده شده شامل پوشش سفید رنگ خود بیضه، لایه روی آن و زیر پوست و پوست، هر کدام جداگانه با بخیه های قابل جذب دوخته میشوند و پس از انجام پانسمان استریل بیمار به بخش انتقال خواهد یافت.

مراقبتهای بعد از عمل

• بیمار میبایست در صورت داشتن درد به مدت ۲ – ۱روز طبق دستور پزشک مسکن مصرف نماید.
• روز اول بعد از عمل کمتر حرکت کند و فعالیت زیادی نداشته باشد.
• بخیه ها در اکثر موارد قابل جذب بوده و نیاز به کشیدن ندارد. برای اطمینان از نوع بخیه بهتر است با پزشک جراح خود صحبت نمایید.
• جواب پاتولوژی شما بعد از ۳ تا ۵ روز آماده است لطفا بعداز گرفتن جواب به پزشک مراجعه نمایید.
• پرهیز جنسی بعد از پیوپسی بیضه ضرورتی ندارد و مقاربت بلامانع است.

علائم مهم جهت مراجعه به پزشک

در صورت داشتن علائم زیر سریعا به پزشک مراجعه نمایید.
۱- درد شدید و تورم بیضه                 ۲- خونریزی از محل عمل

علائمی که بعد از عمل طبیعی میباشد و نیاز به مراجعه ندارد:

۱- درد مختصر که با مسکن رفع میشود     ۲- بی حسی مختصر محل عمل تا ۴۲ ساعت